همه چیز درباره آیین نوروز در کردستان ایران
رویداد۲۴ | سیما صابری: نوروز، جشن باستانی آغاز سال نو، در سراسر ایران به شیوه‌های متنوعی برگزار می‌شود، اما در کردستان ایران این جشن رنگ و بوی خاصی دارد. مردمان این خطه که از دیرباز فرهنگ و آیین‌های غنی خود را حفظ کرده‌اند، نوروز را نه‌تنها به‌عنوان یک تغییر فصل، بلکه به‌مثابه تولد دوباره طبیعت و امید به آینده جشن می‌گیرند. آیین‌های نوروزی در کردستان با آداب و رسوم کهنی درهم‌تنیده شده که ریشه در تاریخ و باورهای اسطوره‌ای این منطقه دارد و همچنان با شور و اشتیاق زنده نگه داشته می‌شوند.
مقدمات آیین نوروز در کردستان
یکی از اصلی‌ترین مقدمات نوروز در کردستان، خانه‌تکانی و آماده‌سازی محیط زندگی است. مردم این دیار از هفته‌ها قبل از رسیدن نوروز، خانه‌های خود را نظافت می‌کنند، وسایل کهنه را کنار گذاشته و لباس‌های نو تهیه می‌کنند. رنگ‌آمیزی خانه‌ها در برخی روستاها همچنان رایج است و نشانی از آغاز فصلی نو و دل‌انگیز دارد. زنان کُرد در این ایام مشغول پخت نان‌های محلی مانند کلانه و برساق می‌شوند که در سفره‌های نوروزی جایگاه ویژه‌ای دارند.
برپایی جشن های دسته جمعی در نوروز کردستان
یکی از مهم‌ترین نمادهای نوروز در کردستان، برپایی جشن‌های دسته‌جمعی است که اغلب در دامان طبیعت برگزار می‌شود. مردم، به‌ویژه جوانان، با پوشیدن لباس‌های محلی رنگارنگ، همراه با نغمه‌های دلنشین موسیقی سنتی، در فضای باز گرد هم می‌آیند و به شادی و پایکوبی می‌پردازند. رقص‌های سنتی کردی یا همان «هه‌لپه‌رکی» در این جشن‌ها جایگاه خاصی دارد و با ریتمی هماهنگ و پرشور اجرا می‌شود. هه‌لپه‌رکی نه‌تنها نمادی از همبستگی و اتحاد است، بلکه نشانی از احترام به سنت‌ها و میراث فرهنگی نیز دارد.
بیشتر بخوانید: عید نوروز در ایران و آداب آن چیست؟
افروختن آتش در شب نوروز یکی دیگر از آیین‌های مهم مردم کردستان است. این رسم که ریشه در باورهای زرتشتی و کهن ایرانی دارد، نشان‌دهنده روشنایی، امید و دفع شر و پلیدی است. مردم در ارتفاعات یا حیاط خانه‌ها بوته‌ها را جمع کرده و آتش روشن می‌کنند. سپس درحالی‌که دستان یکدیگر را گرفته‌اند، از روی شعله‌های آتش می‌پرند و شعرهایی با مضمون سلامتی، خوشبختی و دوری از غم زمزمه می‌کنند. این آیین نه‌تنها از نظر نمادین اهمیت دارد، بلکه به ایجاد حس همدلی و مشارکت در میان مردم نیز کمک می‌کند.
هفت سین در کردستان
سفره نوروزی در کردستان مشابه هفت‌سین مرسوم در سایر مناطق ایران است اما تفاوت‌هایی نیز دارد. در برخی از خانواده‌های کرد، علاوه بر اقلام سنتی هفت‌سین، نانی به نام «سەوه‌ن» به‌عنوان نماد برکت و روزی در سفره قرار داده می‌شود. همچنین سبزه و تخم‌مرغ‌های رنگی که نشانه زایش و حیات دوباره هستند، در کنار سایر نمادهای نوروزی جلوه‌ای خاص به این سفره می‌بخشند.
دیدوبازدیدهای نوروزی در میان مردم کردستان اهمیت ویژه‌ای دارد. بزرگ‌ترهای خانواده در این روزها میزبان اعضای فامیل هستند و جوان‌ترها با در دست داشتن شیرینی و میوه به دیدار ریش‌سفیدان می‌روند. این رسم علاوه بر استحکام روابط خانوادگی، فرصتی برای تازه کردن دیدارها و ایجاد محبت بیشتر میان نسل‌های مختلف است.
داستان خوانی در کردستان
از دیگر آیین‌های نوروزی در کردستان، مراسم فال‌گیری و داستان‌خوانی است. برخی از زنان مسن با خواندن شعرهای کهن و روایت قصه‌های اسطوره‌ای، نوروز را به‌گونه‌ای ادبی و فرهنگی جشن می‌گیرند. این مراسم به‌ویژه در شب‌های نوروز برگزار می‌شود و فرصتی است برای انتقال فرهنگ شفاهی و باورهای قدیمی به نسل جوان‌تر.
رسم کوسه وه وی
در برخی روستاهای کردستان، آیین‌های خاصی نیز برای استقبال از بهار برگزار می‌شود که یکی از آن‌ها رسم «کوسه‌وه‌وی» است. در این آیین، جوانان با لباس‌های خاص و آرایش چهره‌ای خنده‌دار، در کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌گردند، به اجرای نمایش‌های طنزآمیز می‌پردازند و از مردم هدایا یا شیرینی دریافت می‌کنند. این رسم کهن، نمادی از وداع با سرمای زمستان و استقبال از گرمای بهار است.
در مناطق مختلف کردستان، جشن‌های نوروزی گاه تا روز سیزدهم فروردین ادامه می‌یابد. روز سیزده‌بدر که به‌عنوان پایان تعطیلات نوروزی شناخته می‌شود، فرصتی برای رفتن به طبیعت، تفریح و لذت بردن از زیبایی‌های بهاری است. مردم با تهیه غذاهای محلی و بازی‌های گروهی، این روز را در کنار خانواده و دوستان سپری می‌کنند و به امید سالی پر از شادی و برکت، آخرین ساعات جشن نوروز را گرامی می‌دارند.
